Oppervlaktewater is belangrijk als waardevolle natuur in ons land. Tevens hebben beken en plassen vaak meerdere functies, zoals recreatie, waterafvoer of drinkwatervoorziening.
In stromende en stilstaande wateren ligt de verantwoordelijkheid van het waterbeheer bij de Waterschappen(primaire wateren, zwemwateren), bij gemeentes (stedelijke wateren), natuurbeheerders(wateren in natuurterreinen) maar ook bij particulieren.
Een goede ecologische kwaliteit naast goede chemische waterkwaliteit zijn belangrijke doelen bij het beheer en eventueel toe te passen beheersmaatregelen.
De ecologische kwaliteit wordt uitgedrukt in biologische termen. Vooral voor vissen, macrofauna, waterplanten en algen is bekend welke eisen deze groepen aan hun omgeving stellen en zeggen daarbij iets over de ecologische toestand van oppervlakte wateren. Daarbij is naast een optimale hydromorfologie natuurlijk ook een goede fysisch-chemische kwaliteit een vereiste.
Waterkwaliteit
Waterkwaliteitsproblemen worden vooral veroorzaakt door eutrofiëring maar ook bv. verandering van het klimaat (met name opwarming). Vooral in eutrofe (voedselrijke) stilstaande wateren kan dat tot problemen leiden.
Met name de explosieve ontwikkeling van blauwalgen kan door de vorming van drijflagen in geëutrofieerde wateren in stedelijk gebied en zwemplassen een ongewenste en ongewenste blauwalgenoverlast veroorzaken.
Monitoring van de ecologie kan dan belangrijke informatie geven over de ecologische toestand van het betreffende water en leidt tot inzicht bij het nemen van maatregelen en verbeteren van de ecologische kwaliteit van oppervlaktewateren.
Inzicht in de rol van sleutelfactoren die sturend zijn voor de samenstelling van deze levensgemeenschappen in oppervlaktewater is een voorwaarde voor het bereiken van de gewenste toestand.
Blauwalgenbloei Oscillatoria limosa (Blauwalgen=Cyanobacteriën)
De rol van algen
Vrij zwevende algen (fytoplankton) en substraat gebonden algen (benthische soorten) staan als primaire producenten aan de basis van het voedselweb in oppervlakte water en zijn meestal belangrijke zuurstofproducenten in stilstaand water.
Onderzoek naar de levensgemeenschappen en de waterkwaliteit bestaat dus ook meestal uit het monitoren van deze algengroepen. Onderzoek naar de fytoplanktongemeenschap kan leiden tot inzicht en behulpzaam zijn bij het bepalen van de inrichtingseisen (ecologische kwaliteit) Kennis van de ecologie ligt aan de basis van toe te passen beheersmaatregelen.
Daarbij is kennis van de ecologie van met name fytoplankton, diatomeeën en zoöplankton erg belangrijk.
Diatomeeën (kiezelwieren) en andere algen (fytoplankton) vormen naast de vegetatie, de vissen en macrofauna een belangrijke onderdeel van het ecosysteem van beken, vijvers, vennen en overige wateren en kunnen worden gebruikt om de waterkwaliteit te bepalen.
Op substraat levende kiezelwieren uit beken, vijvers en vennen(SEM images)
Adviesbureau AWA kan bij waterkwaliteitsproblemen onderzoek verrichten naar de ecologische kwaliteit en op basis hiervan passende beheersmaatregelen voorstellen.